Söyleyiş Yanlışları

--> -->

 

Söyleyiş Yanlışları

Akabinde (Hemen sonrasında) : Bazı kişiler, "ka" hecesini uzatıyor. Yanlış. Hiçbir hece uzamaz.

Akıbet (Sonunda) : "k" sesi kalın söylenmeli.

Artırmak : Genellikle ar ttırmak deniyor. Doğrusu ar tırmak.

Azametli (Görkemli, gösterişli) : Bazı kişiler ikinci "a"yı uzatarak, aza:metli diyor, oysa bu sözcükte hiçbir ses uzun değildir.

Buhran : Kendisinden sonra sesli harfle başlayan ek geldiğinde "a" uzar. Buhra:nı, Buhra:na.

Civar : Kendisinden sonra sesli harfle başlayan ek geldiğinde "a" uzar. Civa:rı.

Dâhi : Konuşmadaki en yaygın yanlışlardan biridir. Pek çok kişi "Üstün zekâ ve yetenek" anlamındaki "dâhi" ile "bile" anlamındaki "dahi" sözcüklerini karıştırıyor. "Üstün zekâ" anlamına gelen "dâhi"de iki hece de uzuyor. Da:hi:. Örnek : "Bu çocuk müzik konusunda bir dâhi." Diğerinde ise yalnızca "hi" hecesi uzuyor. (Dahi:) Örnek : Tüm bu anlatılanlar dahi: sizi kendinize getirmeye yetmiyorsa...

Defile : Bazı kişiler "fi" hecesini uzatıyor. Hiçbir hece uzamaz.

Ebedî (Sonsuza dek) : "i" sesi uzun söylenmeli.

Edebî (Edebiyatla ilgili) : "i" sesi uzun söylenmeli.

Elçilik : "e", açık "e" değil.

Ermeni : Bazı kişiler bunu Ermeni: olarak söylüyor, oysa "i"nin kısa olması gerekir.

Fazilet : "zi" hecesi uzun. Fazi:let

Firarî : "a" ve ikinci "i" uzun. Fira:rî:.

Hakem : Sporcular, spor adamları bile Ha:kem diyor. (Ayıp) Hiçbir hecede uzatma yok. Hakem...

Hakkâri : Birinci "k" kalın ikinci "k" ince ve ikinci "a" uzun söylenmeli.

Hamasî : Bazı kişiler Hammasi diyor. Tek "m" ile söylenip ikinci "a"nın ve "i"nin uzatılması gerekir. Hama:si:.

Hamal : Hammal değil, Hamal.

Harikulâde : Bazı kişiler, Harükülade diyor, yani "i" ve "u" seslerini yanlış söyleyip "ka" sesini "ke" yapıyor.

Birinci ve ikinci "a"nın uzun söylenmesi gerekir. Ha:rikula:de.

Hayır (Olmaz anlamında) : "ha" hecesi uzamaz. Hayır. Vurgu birinci hecededir.

Hayır (İyilik, yardım anlamında) : "ha" hecesi uzamaz. Hayır. Yukarıdaki hayırın tersine vurgu ikinci hecededir.

Hükûmet : "kû"daki "k" incedir, "kû" hecesi uzundur. Hükû:met.

Israr etmek : "a"nın uzun söylenmesi gerekir. Isra:r etmek.

İhbar : Kendisinden sonra sesli harfle başlayan ek ya da sözcük gelirse "ba" hecesi uzar. İhba:rı, ihba:r etti.

İkametgâh : "ka" ("ke") ince "k" değil, kalın "k"dır.

İlham (Esin) : Bazı kişiler, ek aldığında hiçbir heceyi uzatmıyor oysa ek alınca "ha" hecesi uzuyor. İlha:mım

Îtina etmek : Birinci "i"nin ve "a"nın uzun söylenmesi gerekir.

Lakap (Takma isim) : İki hece de uzamaz. Ek geldiğinde de uzamaz. Lakap - Lakabı.

Meşale : Bazı kişiler, "şa" hecesini uzatıyor. Yani Meşa:le diyor. Hiçbir hece uzamaz. Yalnızca kesme işareti vardır. Meş'ale.

Milât : Birinci hece uzun Mi:lâd. Bazı kişiler, sesli harfle başlayan ek geldiğinde "lâd" hecesini uzatıyor. Milâ:dı diyor. Yanlış. Ek alınca iki hece de uzar. Mi:lâ:dı.

Millî : "li" hecesini kesinlikle uzatmak gerekir. Millî:.

Mizah : Hiçbir ses uzamaz. Ancak -a, -ı, -ın eki alınca "a" sesi uzar. Miza:hı.

Muamma : Son "a"nın uzun olması gerekir. Muamma:.

Mürettebat : -a, -ı, -ın eki alınca "ba" hecesi uzar. Müretteba:tı.

Mütevazı (Alçakgönüllü) : Tevazudan gelen bu sözcük toplumumuzda çok yaygın bir biçimde Mütevazi olarak söyleniyor. Doğrusu, mütevazıdır. Mütevazi, paralel demektir.

Rakip : Hiçbir hecede uzatma yok. -e, -i, -in eki alınca "ki" hecesi uzar. (Rakip - Raki:bi.) Yine pek çok sporcu "ra" hecesini uzatıyor. (Ayıp)

Sara Krizi : Bazı kimseler, bunların içinde doktorları da sayabliriz, iki "a"yı da uzatarak söylüyor. İki "a"nın da kısa olması gerekir.

Şahane : İki "a"nın da uzun söylenmesi gerekir. Şa:ha:ne.

Şakî (Eşkiyanın çoğulu) : Bazı kişiler, "şa" hecesini uzatıyor, oysa "ki" hecesinin uzatılması gerekiyor. Şakî:.

Şale (Köşk anlamında) : Bazıları Şa:le diyor. Yanlış. İki hece de uzamaz.

Tahmini : İkinci "i" sesini kesinlikle uzatmak gerekir. Tahmini:.

Talan : Bazı kişiler, ek alınca "la" hecesini uzatıyor. Yanlış. Ek alınca hiçbir hece uzamaz. Talan-Talanı.

Taraftar : Sesli harfle başlayan ek alınca "a" uzar. Tarafta:rı, Tarafta:ra, Tarafta:rın.

Vak'a : Pek çok kişi, Va:ka ya da Vaka: olarak söylüyor. Oysa doğrusu Vak'a dır, yani "k" sesinden sonra bir kesme işareti vardır.

Vatanî : "ni" hecesini kesinlikle uzatmak gerekir. Vatanî:.

Yarın : Hiçbir hece uzamaz.

Bir de, batı dillerinden dilimize girmiş sözcükler var. Bunların yerine bir Türkçe sözcük koyamamışız. Sürpriz, priz, trafo, prematüre, prestij, kompleks gibi. Bu sözcükleri söylerken iki sesli harfin arasına bir sesli harf sokmamak gerekir. Yani; Sürpiriz, piriz, tırafo, pirematüre, pirestij, kompilekis gibi.

Can Gürzap'ın "Konuşan İnsan" Adlı Kitabından. (Yky)